Я.Батсуурь: “Чалько”-д нүүрс нийлүүлэхээ түр зогсоосон

“Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн Чалькод төлөх өр энэ оны зургадугаар сарын 1-н гэхэд төлөгдөж дуусах мэдээллийг Уул уурхайн яамнаас өгч байсан ч өнөөдрийг хүртэл төлж дуусаагүй байгаа юм.

Зарим нэг хүндрэлтэй асуудлаас үүдэн хойшлох болсон хэмээн яамны удирдлагууд мэдэгдсэн юм.

Ямартай энэ ондоо багтааж төлж дуусах урьдчилсан таамаг төдий байна. Төлөх хугацаа ямар шалтгаанаас хойшлоод байгааг “Эрдэнэс Тавантолгой” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Я.Батсууриас тодрууллаа.

-”Чалько”-д нийлүүлэх нүүрсний өрийг энэ оны эхний хагаст багтаан төлнө гэж байсан ч хойшилсоор байна. Шалтгааныг нь тайлбарлахгүй юу?
-Өмнөх Засгийн газрын үед Чалькогоос анх 350 сая ам.долларын гэрээ байгуулж, зээл авсан гэдгийг та бид бүгд мэдэж байгаа. Энэ нь хэдийгээр нүүрсний урьдчилгаа төлбөр боловч нөгөө талаас өндөр хүүтэй зээл. Төлөх хугацаа хэтрэхийн хэрээр зээлийн хүүгийн төлбөр нэмэгдэж байна. Өнөөгийн байдлаар бол 350 сая дээрээ нэмээд 30 гаруй сая ам.долларын зээлийн хүү төлж явна. Одоо үлдэгдэл үндсэн өрийн хувьд 110 орчим сая ам.доллар байна.

Бид хямд үнээр нүүрсээ нийлүүлэх боломжгүй. Тиймээс өмнө нь ярилцаж гаргасан түр гэрээгээ сунгая. Эсвэл бид нүүрсээ илүү сайн, зах зээлийн үнээр хятадын өөр томоохон компаниудтай гэрээ байгуулж борлуулъя гэж санал тавьсан.

“Чалько” компанитай байгуулсан гэрээний дагуу бид өнгөрсөн жил түр хугацаатай гэрээ байгуулаад, харьцангуй боломжийн үнээр, алдагдалгүй нүүрсээ нийлүүлж байсан. Гэсэн ч байгуулсан түр гэрээний маань хугацаа энэ оны долдугаар сарын 1-нд дууссан. Одоо бид анх байгуулсан, эх гэрээгээ мөрдөх хэрэгтэй болж байгаа учраас гэрээний үнэ 10 гаруй ам.доллараар буурч байна. Ийм үнэтэйгээр бид нүүрсээ нийлүүлэх үнэхээр боломжгүй. Тийм учраас Чалькод нийлүүлж байгаа нүүрсний нийлүүлэлтийг түр зогсоож, яриа хэлэлцээр хийж эхэлсэн.

-Ямар хэлэлцээр юм бол?
-Бид хямд үнээр нүүрсээ нийлүүлэх боломжгүй. Тиймээс өмнө нь ярилцаж гаргасан түр гэрээгээ сунгая. Эсвэл бид нүүрсээ илүү сайн, зах зээлийн үнээр хятадын өөр томоохон компаниудтай гэрээ байгуулж борлуулъя гэж санал тавьсан. Ингээд зах зээлийн үнээр нүүрсээ зараад, борлуулалтын мөнгөнөөсөө танайд өрөө өгье гэсэн яриа хэлэлцээр явагдаж байна.

Маргаантай асуудлыг шийдвэрлэх зорилгоор бид төлбөрийн асуудлыг хойшлуулсан

-Компани олборлогч компаниудад ихээхэн хэмжээний өртэй болж, төлж чадахгүйд хүрсэн гэх мэдээлэл байгаа шүү дээ?
-Зүүн цанхийн уурхай дээр Австралийн “МакМахон” компани 2012 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс олборлолтын үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа. Таван жилийн гэрээтэй. Энэ гэрээ бол манай компанийн хувьд бас нэг муу гэрээ болчихоод байгаа. Хоёр гэрээ байгуулсан байдаг юм. Нэг нь “Чалько” компанид нүүрсээ хямдхан нийлүүлдэг, нөгөө нь зүүн цанхийн нүүрсийг Австралийн “МакМахон”-оор өндөр өртөгтэй олборлуулах гэрээ юм. Энэ хоёр гэрээг сайжруулах талаар бид удаан хугацаанд ажиллаж байна. Чалкогийн гэрээний асуудлыг та бүхэн мэдэж байгаа байх. МакМахоны гэрээний асуудал ч бас зах зээл ийм хүнд байгаа үед өндөр зардлаар олборлож байгаа учраас компанийн санхүүд маш их дарамт учруулж, үүнээс болж бид алдагдал хүлээх эрсдэл үүссэн.

Түүнчлэн “МакМахон” компанийн зүгээс ч бас гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тохиолдол олон гарсан. Тийм учраас бид гэрээнийхээ тодорхой заалтуудыг эргэж харж, яриа хэлэлцээрийн шугамаар энэ асуудлыг шийдэхээр ажиллаж байна. Түүнээс биш гэрээг ямар нэгэн байдлаар зогсоож, хүчингүй болгосон зүйл байхгүй.

-Олборлогч компанид гэрээний төлбөрөө төлж чадахгүйд хүрсэн юм биш үү? -Маргаантай асуудлыг шийдвэрлэх зорилгоор бид төлбөрийн асуудлыг хойшлуулсан байгаа. Өөр зүйл байхгүй.

-Компанийн ашгийг нэмэгдүүлэхийн тулд дэд бүтцийн асуудал хурцаар тавигдаж байгаа. Энэ ажил нэлээд удаашралтай байна уу даа?
-IPO хийхийн тулд компанийнхаа үр ашгийг нэмэгдүүлэх ёстой. Компанийн үнэлгээг нэмэгдүүлэхэд саад болж байгаа хоёр асуудал байна. Нэг нь дэд бүтэц, төмөр замын асуудал. Төмөр замгүй учраас автомашинаар маш өндөр өртөгтэйгөөр нүүрсээ тээвэрлэж, борлуулдаг. Үүнээс болоод манай нүүрсний өрсөлдөх чадвар буурдаг. Олборлосонтойгоо дүйцэхүйц хэмжээний зардлаар тээвэрлэж байгаа. Төмөр зам бол манай компанийн үр ашгийг нэмэгдүүлэхэд зайлшгүй хийх ёстой төсөл мөн.

Яг өнөөдөр зах зээл ийм муу, эдийн засаг хүндэрсэн, хөрөнгө оруулагчдын сонирхол буурсан байгаа үед 500 сая ам.доллар босгож, нүүрс угаах үйлдвэрийн төсөл хэрэгжүүлэхэд хүндрэлтэй.

Хоёрдугаарт, бид нүүрсээ түүхийгээр экспортолдог асуудал хүндрэл дагуулж байна. Монголоос өөр нүүрсийг түүхийгээр нь экспортолж байгаа улс бараг байхгүй. Тэгэхээр угаах үйлдвэр барих зайлшгүй шаардлагатай. Тиймээс угаах үйлдвэр барих чиглэлээр эрчимтэй ажиллаж байна. Говийн нөхцөлд усны асуудал хүндрэлтэй байдаг. Их хэмжээний ус шаардлагатай. Балгасын улаан нуурыг ашиглах шийдвэрийг Засгийн газраас гаргасан боловч Өмнөговь аймгийн засаг захиргаа, Иргэдийн хурлаас энэ газрыг орон нутгийн тусгай хэрэгцээнд авчихсан. Үүнтэй холбоотойгоор усны асуудал шийдэгдээгүй явж байна.

Нөгөөтэйгүүр бид угаах үйлдвэр барихад 500 орчим сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай. Яг өнөөдөр зах зээл ийм муу, эдийн засаг хүндэрсэн, хөрөнгө оруулагчдын сонирхол буурсан байгаа үед 500 сая ам.доллар босгож, нүүрс угаах үйлдвэрийн төсөл хэрэгжүүлэхэд хүндрэлтэй. Тэгээд ч нүүрсний зах зээл муу байгаа учраас их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийвэл бид ойрын жилүүдэд санхүүгийн хүндрэлд орох магадлалтай учраас угаах үйлдвэрийн бүтээн байгуулалтын төслөө түр хойшлуулсан.

-Төмөр замын тухайд?
-Төмөр замын асуудал харин маш амжилттай явж байна. Эхний ээлжинд боомтын төмөр замаа Хятадын “Шинхуа”, “Энержи Ресурс” болон нутгийн “Тавантолгой” компанитай хамтарсан компаниа байгуулаад, 20 гаруй км төмөр замын асуудлаа эхлүүлэх гээд явж байна. ТЭЗҮ нэлээд өндөр өртөгтэй гарсан учраас талууд хөндлөнгийн мэргэжлийн байгууллагаар ТЭЗҮ-д дүгнэлт хийлгэж урьдчилсан дүгнэлт гаргахаар шийдвэрлэсэн. Ингээд Германы компанийг шалгаруулаад Хятадын Шинхуа компанийн ТЭЗҮ-д дүгнэлт хийлгэж байна. Мэдээлэл нь тун удахгүй тодорхой болох байх. ТЭЗҮ батлагдсан даруйд бүтээн байгуулалтын ажил эхэлнэ.

Б.Өнөртогтох

Монголын мэдээ