НҮБ: Ядуурлын түвшнээс ч доогуур амьдралтай хүмүүс сэтгэл түгшээж байна

Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын нийт гадаад өр ДНБ-ий 220 хувьтай, Засгийн газрын гадаад өр 58.9 хувьтай тэнцэж байна. Мөн хувийн салбарын өр дотоодын нийт өрийн (ипотек, хэрэглээ, компанийн өр)тал хувийг эзэлж байгаа бол үлдсэн 50 хувийг уул уурхайн корпорацуудын гадаад өр эзэлж байгаа аж. “Энэхүү өрөө төлөхийн тулд Засгийн газар төсвийн бүрдүүлэлтээ хийж, хүний эрх, нийгмийн асуудлыг орхигдуулж, энэ чиглэлийн төсвийн хөрөнгийг танах үзэгдэл түгээмэл ажиглагдаж байна” хэмээн НҮБ-ын Хүний эрхийн комиссын Гадаад өр, хүний эрх хариуцсан хараат бус шинжээч Хуан Пабло Бохолавски өчигдөр мэдэгдлээ.

Дэлхийн улс орнууд манайхтай адил өрөө төлөхийн тулд эрүүл мэнд, боловсрол зэрэг салбаруудад хуваарилах төсвөө ингэж бүдүүлгээр танадаггүй гэдгийг тэрбээр онцолсон юм.

Энэ нь эргээд иргэдэд дарамт учруулж, ядууралд автах гол шалтгаан болдог аж. Тус асуудалд хэрхэн хандах ёстой талаар шинжээч Хуан Пабло Бохославскигоос тодруулахад “Өрийн хэмжээ бол Засгийн газрын өөрийнх нь эрх мэдлийн асуудал. Тиймээс энэ асуудалд ямар нэгэн зөвлөмж өгөх зохимжгүй юм. Дэлхийн ихэнх улс оронд “Өрхийн тогтвортой байдлын дүн шинжилгээ” хийж үзэхэд их хэмжээгээр авч байгаа өр, зээл нь хүний эрхэд ямар нөлөө үзүүлэх вэ гэдэгт дүн шинжилгээ төдийлэн хийдэггүй болох нь анзаарагдсан. Өр төлбөрийн асуудалд Засгийн газрын төлөх чадвар чухал нөлөөтэй байдаг. Тиймээс гадаад, дотоод өрийн талаар нарийн дүн шинжилгээ хийж, боловсрол, иргэдийн амьдралын түвшинг салбар салбарын үзүүлэлтээр гаргах нь чухал. Энэ өрийг эргэн төлөх нь тухайн улс орны нийгмийн бодлого, хүний эрхийн асуудалд хэрхэн нөлөөлөхийг бодолцох шаардлагатай Засгийн газарт санал болгож байна” гэв.

Тэрбээр энэ сарын 2-11-ний өдрүүдэд Монгол Улсын гадаад өр, эдийн засгийн бодлого, дэд бүтэц, уул уурхайн төслүүдэд олгосон зээл болон гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг хүний эрхийн үүднээс авч үзжээ. “Монгол Улсын нийт хүн амын гуравны нэг нь ядуу амьдарч байна. Тэр тусмаа зарим бүс нутагт нийт хүн амын бараг тал хувь нь ядуурлын төвшнөөс доогуур төвшинд амьдарч буйд сэтгэл зовниж байна” хэмээн НҮБ-ын тайланд дурджээ.

Нийгмийн салбарт өнгөрсөн арван жилд хуваарилсан төсвийн хөрөнгө хумигдсаар иржээ. Тухайлбал, улсын нийт төсвийн 18 хувь нь бага болон дунд сургуулийн санхүүжилтэд зарцуулагдаж байна.

Судалгааны тайлангаа арваннэгдүгээр сард Засгийн газарт хүргүүлнэ

Харин эрүүл мэндийн салбарт өнгөрсөн онд гэхэд гэр бүл төлөвлөлтийн чиглэлийн үйл ажиллагаанд 1.8 тэрбум төлөвлөсөн нь 2010-2017 онтой харьцуулахад буурсан үзүүлэлт аж. Мөн эрүүл мэндийн салбарт гэр бүл төлөвлөлтийн чиглэлээр хүн амд үзүүлэх үйлчилгээний эрэлт хэрэгцээг хангах боломжгүй болсны улмаас үр хөндөлтийн хувь шууд өссөн болохыг НҮБ-ын тайлангаас харж болно.

Томоохон хөрөнгө оруулалт, зээлийн гол зорилго нь тухайн улсын эдийн засгийн хөгжлийг дэмжихэд чиглэсэн байх ёстой. Ингэснээр төслийн үр шимийг тухайн орны хүн ам жинхэнэ утгаар нь хүртдэг аж. Гэтэл гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд Сэлбэ гол орчимд гэхэд нүүлгэн шилжүүлэлтэд өртсөн хэд хэдэн өрхийн нэлээд олон хүний эрх, түүний дотор орон байртай байх эрх ноцтой зөрчигдсөн болохыг Хуан Пабло Бохославски хэлсэн юм. Тэрбээр нөхөн олговрын хэмжээнд сэтгэл ханамжтай бус үлдсэн оршин суугчдын асуудлыг шийдэх шаардлагатай гэв. Төсөл хэрэгжүүлэгчдийн зүгээс иргэдэд орон байртай болоход нь хүрэхүйц хэмжээний нөхөн олговор олгох хэрэгтэй. Эс бөгөөс эдгээр хүмүүс гудамжинд гарч, ядуусын тоог нэмэх эрсдэлтэйг анхааруулж байлаа.

НҮБ-ын Хүний эрхийн комиссын Гадаад өр, хүний эрх хариуцсан хараат бус шинжээч Хуан Пабло Бохолавски Монголд ажилласан судалгааны бүрэн тайлангаа энэ оны арваннэгдүгээр сард бичиж дуусгаад Монгол Улсын Засгийн газарт хүргүүлэх аж. Үүний дагуу Засгийн газар санал бүхий хариугаа өгнө. Эцэст нь, НҮБ-ын Хүний эрхийн комисст танилцуулах юм байна. Цаашид Монголд ажилласан судалгааны ажлаа үргэлжлүүлнэ гэдгээ тэрбээр мэдэгдсэн юм.

Г.Санжааханд

Засгийн газрын мэдээ