Биокомбинатын иргэд хөлдүү сууцанд зутруухан амьдарч байна
-200 ГАРУЙ АЙЛЫН ХАНА НЬ БИТҮҮ ЦАН ЦОХИЖ, ПААР НЬ АЖИЛЛАХГҮЙД ХҮРЧЭЭ-
Хан-Уул дүүргийн XII хороо, Биокомбинатын орон сууцанд амьдарч байгаа 200 гаруй айлын мянга гаруй иргэн энэ өвлийг хөлдүү байшинд, осгохын наахнуур зутруухан давж байна. Хөгшид голдуу иргэд гэртээ зузаан хувцсаа давхарлаж өмсчихөөд л сууж байх юм. Бага насны хүүхдүүд нь эсгий гутал өмсөхгүй бол ханиад хүрээд хэцүүхэн байгаа гэнэ. Гэрийнх нь хана бүхэлдээ цан цохиод, паар нь дөнгөж амьтай гэмээр бүлээн байгаагаас үүдэн иймэрхүү байдалтай амьдарч байна. Биокомбинатын орон сууцанд амьдарч байгаа хэд, хэдэн айлаар орлоо. Бидний эхний орсон айлын гэрийн эзнийг А.Ганбат гэдэг аж. Тэднийх энд 20 гаруй жил амьдарч байгаа гэсэн. Гэвч сүүлийн арав гаруй жил өвлийг хэцүүхэн давж байгаа гэсэн юм. Таван давхар орон сууцуудыг 1974 онд барьжээ. Тэгээд цагийн эрхээр барилга нь муудаж, хана таазных нь шавар унаж, жавар тачигнаж, салхи сийгдэг болжээ. А.Ганбатынх гурван хүүхэдтэй аж.
Хүүхдүүд нь зузаан хувцас, эсгий гутал өмсчихөөд л гал тогооныхоо өрөөнд аягаа угаагаад сууж байна лээ. Тэд шөнө хоёр хөнжил давхарлаад дээрээс нь дээлээр хучаад л хувцастайгаа унтахгүй бол даардаг талаар ярив. Мөн охидынх нь ангийн энэ хавийн байранд амьдарч байгаа хүүхдүүд ч тэгж унтдаг гэнэ. Гэртээ усанд орж болохооргүй хүйтэн байдаг учир гэрээсээ холгүйхэн байх хамаатныдаа очиж, толгой хүзүүгээ угаадаг байна. А.Ганбатынх цонхоо нэлээд нямбай дулаалсан байна лээ. Гурван давхар гялгараар дотор гадна талыг нь дулаалж завсар зайг нь бөглөжээ. Гэсэн хэдий ч гэр нь хүйтэн байна лээ. Паар халахгүй байгаа шалтгааныг гэрийн эзэгтэй Б.Алимаа ингэж тайлбарлаж байна. “Энэ хавийн айлуудыг бүрэн хангах хүчин чадал бүхий уурын зуухтай. Тэндээс нэмэх 70 хэмийн дулаан гарч байгаа юм. Гэвч орон сууцнууд руу явж байгаа шугаманд ямар ч засвар хийхгүй өдий хүрч байгаагаас болоод халуун даралт нь буураад орон сууцнуудад 3-12 хэмийн халуун ирж байна. СӨХ болон уурын зуухны ажилтнууд огт ажлаа хийхгүй байгаагаас ийм байдалд хүрээд байгаа юм. Ядахдаа халаалт муу ирж байгаа дээр нь барилгын хана бүхэлдээ цан цохисон мөсөн хонгилд л амьдарч байна. Хорооны Засаг дарга энэ талаар дээш нь удаа дараа хэлдэг юм. Гэвч тодорхой шийдэлд хүрэхгүй, бид хөлдөж үхэхийн наагуур л амьдарч байна. Тэгээд бүр дулаан хэрэглэсэн мөнгөө сар бүрд нь өгч байгаа. Сард 22 мянган төгрөг авдаг. Дээрээс нь хогны мөнгийг цахилгааны мөнгөн дээрээ нэмж өгөөд байхад хогондоо дарагдаад л сууж байна шүү дээ” гэв. Дээрх айлууд хоёр жил дулаан өвөлжиж байсан түүхтэй. Тэр нь Ардын жүжигчин агсан Б.Дамчаа гуай амьдарч байгаа орон сууц нь мөсөн хонгил байгаа талаар хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд ярилцлага өгч, өөрөө өлсгөлөн зарлах дээрээ тулан байж арай гэж уурын зууханд нь засварын ажил хийлгүүлж байжээ. Ардын жүжигчин агсан Б.Дамчаа гуайг бурхан болсноос нь хойш энэ талаар хотын удирдлагууд огт дурсахаа больсон гэнэ.
МАНАЙ ГЭР ӨДӨР ГУРВАН ХЭМ БАЙГАА
Тус байрнаас гарч, хоёрдугаар байрны хоёр давхарт амьдрах Н.Буянтогтохын гэрт орлоо. Биокомбинатад олон жил ажиллаж байсан гэнэ. Одоо ач охинтойгоо амьдарч байгаа юм билээ. Тэрбээр сүүлийн гурван жил гэр нь өвлийн улиралд хэрхэн дулаан байсан талаар халуун, хүйтнийг хэмжигчийн тусламжтайгаар тэмдэглэл хөтөлсөн байх юм. 32 хуудастай зузаан дэвтэр дээр өдөр, шөнө гэрт нь хэдэн градусын хүйтэн, дулаан байгааг ирийтэл нь бичжээ. Гурван дэвтэр дуусгаад байгаа нь энэ. Гэрийн эзэд хоёр том өрөөндөө огт орохгүй байгаа талаар хэлж байна лээ. Жижиг өрөөндөө цахилгаан халаагч тавьчихсан байлаа. Дулаан нь 15 хэм байгаа гэж Н.Буянтогтох гуай хэлдэг юм байна. Мөн халаагуур байхгүй өрөөнд гурван хэмтэй байгаа гэлээ. Үнэхээр халуун дулаан хэмжигч нь түүний хэлснээр зааж байна лээ. Түүнээс цөөн асуултад хариулт авлаа.
-Та бүхэн амьдарч байгаа орон сууц чинь ийм хүйтэн байгаа гэдгийг хотын удирдлагуудад хэлж үзсэн үү?
-Үзсэн. Гэвч одоо хүртэл ирж үзээгүй л байна. Уг нь нийслэлийн төсвөөс багахан хэмжээний мөнгө гаргахад л энэ хавийн байр дулаан болчих юм. Ямар учраас шугам сүлжээнд засвар хийхгүй байгааг ойлгохгүй байна. Хөгшин бид нар ийм байранд амьдраад байх юм бол ирэх жилийн хаврыг үзэж чадахгүй байх.
-Та өдөр болгон халуун хүйтнийг хэмжиж байгаа юм байна. Хамгийн хүйтэн өдөр хэзээ болсон бэ?
-Энд ер нь хүйтэн байдаг юм. Голын эрэг дээр байдаг болохоор их хүйтэн. Өнгөрсөн сарын 10-15 хооронд их хүйтэн байсан. Одоо тэр үеэ бодох юм бол гайгүй байна.
-Танай байр мөөгөнцөртэй болсон юм уу?
-Тийм. Өвөлд нь цан цохиод байхаар ийм болчих юм. Энд байгаа 200 айлаас сар бүр хоёр мянган төгрөг авч байгаа. Энэ нь жилдээ зургаан сая төгрөг болж байгаа юм. Тэр мөнгөөр уг нь засвар хийхэд болохгүй гэх газаргүй. Гэтэл хийхгүй л юм байна. Ард иргэдийн эрүүл мэнд, үр хүүхдийн ирээдүй чухал биш бололтой, энэ дарга нарт. Би энэ сараас халаалтын мөнгө өгөхгүй гэж бодож байгаа. 18-аас дээш хэмийн халуун байвал дулааны мөнгө өгөх юм билээ. Харин үүнээс доош байвал өгөхгүй байсан ч болох хуулийн заалт байна лээ. Манайд гурван хэм, шөнө бүр хасах хэм рүү орж байгаа болохоор өгөхгүй байхаар шийдсэн. СӨХ-нд уг нь сантехникч гэж хүн байх ёстой. Харин манай СӨХ-нд байхгүй. Оронд нь уурын зуухын нэг ажилтныг цалинжуулдаг юм.
ХУУЧИН БАРИЛГУУДЫГ ГАДНААС НЬ ТООСГООР ӨНГӨЛӨӨД ДУЛААХАН БОЛГОДОГ ЮМ БИЛЭЭ
Хорооны Засаг М.Энхсайхантай уулзлаа. Тэрбээр мөн л бусдын адил хөлдүү байранд амьдардаг юм билээ. “Биокомбинатын орон сууцанд амьдарч байгаа 200 гаруй айл үнэхээр хүнд нөхцөлд амьдарч байна. Энд байгаа барилгуудад засвар хийхгүй бол хүн амьдрахад бэрх болоод байна. Хотын төвийн зарим хуучин барилгуудыг гаднаас нь тоосгоор өнгөлөөд дулаахан байлгаад болдог юм билээ. Энд тийм зүйл хэрэгтэй байна. Би гэртээ хэцүүхэн амьдарч байна. Энэ тухай дээд удирдлагуудад байнга хэлдэг. Гэвч тодорхой шийдэлд хүрсэн зүйл алга байна” гэж ярилаа.
Үнэхээр л тухтайхан суугаад халуу цай уух аргагүй хүйтэн нөхцөлд хүмүүс амьдарч байна. Аягалаад тавьсан цай нь хэдэн хором ярилцах хооронд зөөгтөж, бидний амнаас уур гарч байсан юм. Тэнд оршин суугчдын хувьд насаараа амьдарсан байраа орхиод явбал орон гэргүй гудамжинд гарах зовлон байгаа учир хүйтэн ч гэлээ тэвчин амьдарч байгаагаа ярьж байсан юм.
Э.ХҮРЭЛБААТАР
Тус нийтлэлийг бусад хэвлэл мэдээллийн байгууллага хуулбарлан нийтлэхийг хориглоно.
ӨДРИЙН СОНИН-МЭДЭЭ.МН
URL:
