Үндэсний аюулгүй байдалд лицензийн наймаа заналхийлж эхэлжээ

-АШИГТ МАЛТМАЛЫН ГАЗРЫН ДАРГА АСАН Д.БАТХУЯГ ЮУН СОНГУУЛЬД ӨРСӨЛДӨХ ВЭ, ШОРОНД ШОВОЙЖ МЭДЭХ НЬ-

Ашигт малтмалын газрын дарга Д.Батхуяг Хөвсгөл аймгаас УИХ-д нэр дэвшихээр болсон тул албан тушаалаасаа татгалзаж байгаагаа мэ­дэгд­сэн. 2009 онд Ерөн­хий сайд С.Баяр Сү.Бат­болдод суудлаа тавьж өгөхдөө “Ашигт малт­ма­лын газрын дарга Д.Бат­хуягийг огцруулж болох­гүй. Бусдыг нь чи өөрөө шийд” гэсэн юм билээ. Гэтэл асар их үнэ цэнээр олдсон албан тушаалаа­саа яагаад татгалзах болов.

Түүнийг Авлигатай тэмцэх газар “Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хам­гаа­лалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малт­мал хайх, ашиглахыг хориг­лосон хууль” гарсны дараа 192 лиценз олго­сон хэмээн буруут­гаж бай­сан аж. Мөн Нийс­лэлийн прокурорын бай­гуул­лагаас Д.Бат­хуягийг Ашигт малтмалын хууль зөрчин 43 тусгай зөв­шөөрлийг сэргээсэн хэмээн эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн юм билээ.

Ашигт малтмалын газрын дарга Д.Батхуягийг албан тушаалаа ашиглан лиценз дамлан худалд­сан, авлига авсан гэх үндэслэлээр шалгаж байжээ. Тэрээр  байдал бишдээд ирэнгүүт УИХ-д нэр дэв­ших нэрийн дор ажлаа өгч хол­богд­сон хэргээ нэг тийш нь шийдүүлэ­хээр болсон гэнэ. Ашигт малтма­лын газрын даргын суу­далд орлогч дарга Д.Эрдэнэ­билэгийн нэр хүч­тэй яригдсан аж. Түүнийг Ашигт малтмалын газ­рын орлогч дарга болохоосоо өмнө лицензийн наймаанд хол­богд­сон, хөрөнгө орлогын мэдүүл­гээ буруу бөглөсөн хэмээн Монгол Улсын Ерөнхий­лөгчийн зүгээс  эсэргүүцсэн байна.

Үүнээс гадна ЭБЭХ-ны сайд Д.Зоригтод АТГ-аас ирүүлсэн албан бичигтээ Д.Эрдэнэбилэгт хариуцлага тооцуулах талаар шаардлага хүргүүлж байсан юм билээ. Ашигт малтмалын газрын даргын суудал нэг хэсэгтээ эзэнгүй байсаар Геологи, Уул уурхайн албаны дарга М.Ариунбаяр сон­гогд­сон байна. Сүүлийн хоёр жил дараалан Мэргэжлийн хяналтын газар, ЭЦГ, АТГ-аас Ашигт малт­малын газрыг шалгаж байгаа юм.

Өнгөрөгч оны сүүлээр Үндэс­ний аюулгүй байдлын зөвлөл, ТЕГ, АТГ-аас томоохон шалгалт өнөөг хүртэл орчихоод байна. Өөрөөр хэлбэл “Ашигт малтмалын лиценз олголтын байдал Монгол Улсын тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээнд хүр­сэн” гэж үзсэн аж. Тус байгууллагад ажиллаж буй зарим ажилтны яриа­гаар “Нэг л өдөр шалгалтынхан орж ирээд мэдээлэл бүхий толгой компьютерийг аваад гарсан. Тэр компьютерт тун чухал мэдээллүүд хадгалж байсан юм. Мэргэжлийн хүмүүсээр сайтар үзүүлбэл ихээ­хэн хэмжээний баримт мэдээлэл гаргаж чадна. Манай байгууллагын авлига хэдэн саяар биш хэдэн тэрбумаар нь яригддаг зүйл. Шал­галтынхан маш том зүйл рүү орсон. Үр дүн яаж гарах нь сонирхолтой” гэсэн юм.

Ашигт малтмалын газрын мэ­дээ­­лэл бүхий архивыг хэдэн жи­лийн өмнө санаатайгаар устга­сан аж. Харин өдгөө гадны бай­гуул­лагын тусламжтайгаар мэдээл­лийн архивтай болж байгаа гэнэ. Энэ бай­гууллагын үе үеийн удирд­ла­гуудаас гадна Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яамны дэргэдэх Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөв­лөл хэмээх нууцлаг байгууллагыг шал­гаж байгаа гэх мэдээлэл бий. Ир­гэний хөдөлгөөнүүд Эрдэс баял­гийн мэргэжлийн зөвлөлийн гишүү­дийг Оюу толгойн техник эдийн засгийн үзүүлэлтийг батлах­даа ихээхэн хэмжээний авлига ав­сан хэмээн буруутгаж байсан билээ.

Монгол Улс 6000 гаруй орд газар илрүүлээд байгаагаас хоёр тэрбум тонн зэс, 3100 тонн алт, 7.55 орчим сая тонн цайр, 150 тэрбум тонн нүүрс, таван тэрбум баррелль газрын тосны нөөцтэй аж.  Үүнээс гадна кобальт, вольфрам, молиб­дени, магни, хром, уран, хайлуур жонш гэх ховор элемент бүхий орд газ­рууд­тай гэнэ. Эдгээр ордыг эзэмшихийн тулд лиценз хэмээх эрээн цаас хэрэгтэй. Хэдэн зуун тэрбумаар тоологдох лицензийн наймааг цөөн тооны эрх мэдэлт­нүүд л хийдэг гэх  юм. Монгол Улсыг аалзны тор мэт хэрсэн 18 мянга орчим лиценз олгогдсон гэхээс гадна зарим нэг иргэдийн гар дээр 200-300 лиценз байдаг аж. БНХАУ-ын  компаниуд ашигт малт­малын лицензийг их хэмжээгээр худалдан авах болсон нь улс орны тусгаар тогтнолд нөлөөлөх хэм­жээнд хүрсэн гэнэ.

Т.ЦОГТ-ЭРДЭНЭ

Тус нийтлэлийг бусад хэвлэл мэдээллийн байгууллага хуулбарлан нийтлэхийг хориглоно.

ӨДРИЙН СОНИН