Ялсан нь баяраа, ялагдсан нь гунигаа дараад ажилдаа орцгооё, гишүүд ээ

Ерөнхийлөгчийн сонгууль болж байгаатай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд тойрогт ажил­лах томилолт аван УИХ-ын чуул­ганыг түр завсарлуулсан. Гэ­тэл энэ долоо хоногт ажилдаа орох ёстой гишүүд нэг ч ажлын ард гарсангүй.

Уул шугамандаа, да­ваа гарагаас эхлэн бүлгийн ху­ралдаа сууж, байнгын хо­роогоо хуралдуулж, хуулийн төс­лүүдээ хэлэлцүүлэгт бэлт­гэн өчигдөр, өнөөдөр хоёр өдөр чуулган хуралдах ёс­той байлаа. Гэтэл өчигдөр ху­ралдах ёстой чуулганы ху­рал­даан Ерөнхийлөгчийн сон­­гуульд ялалт байгуулсан нэр дэвшигчийн баярын уур амьс­­галаас шалтгаалан олиг­той цуглаж хуралдаж чадсан­гүй.

Гишүүдээ сонгууль дуус­сан одоо хуралдаа суугаач хэ­­мээн УИХ-ын дарга З.Энх­болд зарлан тунхаглаад ч ги­шүүд нь хуралдаа сууж хуу­лиа баталсангүй. Ингэж бо­лох­гүй ээ, найз нараа. Юу юугүй намрын сэрүү унах нь. Наа­дам болоход 10 хүрэхгүй хо­ног үлдчихээд байхад ажлаа олиг­тойхон хийгээд тав, арван хууль ч гэсэн батлахыг нь ба­талж, хэлэлцүүлэгт бэлтгэх нэ­гийг нь хэлэлцмээр байна.

Ялсан намын баяр хөөр, ялагдсан нэгнийх нь гуниглал хэдэн өдөр үргэлжлэх вэ. Одоо жаахан баяр хөөрөө намжааж, ажилдаа орсон нь дээр байх. Хоёр долоо хоногт хуралдах дөрвөн удаагийн чуулганы хуралдааны нэг нь ямартай ч худлаа болчихлоо. Хууль хэлэлцсэн нэртэй гурилдсан гэхэд хатуудахгүй. Одоо гур­ван удаа л хуралдаад хаврын ээл­жит чуулган хаалгаа барьж, намрын чуулганыг хүлээнэ. Түүнээс наана хэлэлцэж шийд­вэрлэх, эхчүүдэд тэтгэмж ол­гох тухай хуулийн төсөл, ир­гэний эрүүл мэндийн даатгал зэ­рэг чухал асуудлууд хүлээлт үүс­гэсээр байгаа билээ.

Өчиг­дөр хуралдсан чуулганы хурал­даанаар “Монгол Улсын 2012 оны төсвийн гүйцэтгэлийг бат­лах тухай” Улсын Их Хурлын тог­тоолын төсөл, Монгол Ул­сын 2012 оны нэгдсэн төс­вийн гүйцэтгэл, Засгийн газ­рын 2012 оны санхүүгийн нэгт­гэсэн тайлангийн нэг дэх хэ­лэл­цүүлгийг хийлээ. Энэ ту­хай илтгэлийг Сангийн сайд Ч.Улаан танилцуулсан юм.

Сайдын танилцуулснаар Мон­гол Улсын нэгдсэн төсвийн тэнц­вэр­жүүлсэн нийт орлого 2012 оны гүйцэтгэлээр 4.881.1 тэр­бум төгрөгт хүрч, орлогын төлөв­лөгөө 755.7 тэрбум төг­рөгөөр буюу 13.4 хувиар тасарч, 2011 оны мөн үеийнхээс 15.5 ху­виар буюу 653.9 тэрбум төг­рөгөөр өссөн биелэлттэй, нийт зарлага 6.499.2 тэрбум төг­рөг төлөвлөгдсөнөөс 6.017.8 тэр­бум төгрөг буюу 92.6 ху­вийн гүйцэтгэлтэй гарчээ. Ха­рин улсын төсвийн хувьд нийт зар­лага 4,675.9 тэрбум төгрө­гөөр батлагдсанаас 4.379.4 тэр­бум төгрөг буюу 93.6 ху­вийн гүйцэтгэлтэй гарсан бай­на. Монгол Улсын 2012 оны нэгдсэн төсвийн нийт орлого ба тусламжийн орлогын биелэл­тийг орлогын төрлөөр авч үз­вэл 84 хувь нь татварын, 13.4 хувь нь татварын бус орлого, 2.6 хувь нь тусламжийн болон хөрөнгийн орлогоос бүрдэж байгаа аж.

Өнгөрсөн онд улсын төсөвт төвлөрүүлэх Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараар 658.6 тэрбум төгрөг төлөвлөгдсөнөөс гүйцэтгэлээр 523.2 тэрбум төгрөг төвлөрч, төлөвлөгөө 20.6 хувиар буюу 135.4 тэрбум төгрөгөөр, өмнөх оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 113.3 тэрбум тус тус буурсан үзүүлэлттэй байгаа юм байна. Энэ нь манай улсын уул уурхайн голлох нэрийн бүтээгдэхүүн болох зэсийн дэлхийн зах зээлийн үнэ 7900 ам.доллар, нүүрсний зах зээлийн үнэ дунджаар 66-135 ам.доллар болж буурсан нь голлож нөлөөлжээ.

Сангийн сайдын танилцуулгын дараа хуульд заасны дагуу Монгол Улсын 2012 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын 2012 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, Улсын төсвийн хөрөнгөөр 2012 онд санхүүжүүлсэн хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээний хэрэгжилт, үр дүнд Үндэсний аудитын газраас хийсэн аудитын тайлан, дүгнэлтийг Ерөнхий аудитор Б.Зангад танилцууллаа. Тухайлбал, Монгол Улсын 2012 оны нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогын хэмжээ тооцоолсноос 13.4 хувиар буюу 755.7 тэрбум төгрөгөөр тасарсан, нийт зарлага 6.017.8 тэрбум төгрөгт хүрч, төсвийн тэнцэл 1.136.6 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байгаа.

Мөн төсвийн орлогын гүйцэтгэлтэй уялдуулан зардлыг хязгаарлах арга хэмжээг хэрэгжүүлээгүйгээс нэгдсэн төсвийн тэнцлийн алдагдал ДНБ-ий 8.2 хувьд хүрсэн нь сүүлийн жилүүдийн хамгийн өндөр үзүүлэлт болж байгааг дурьдсан юм. Гишүүд аудитын тайлантай холбогдуулан асуулт асууж тодруулга авсны дараа нэг дэх хэлэлцүүлгийг дуусгаж, хоёр дахь хэлэлцүүлэгт шилжүүллээ.

Өчигдөр үдээс хойш болон өнөөдөр үдээс өмнө бүх байнгын хороод тогтоолын төсөл, төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн нэгтгэсэн тайлангийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, санал, дүгнэлтээ Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороонд хүргүүлэхээр болсон байна. Энэ мэт өдөрт нэг л хуулийн төсөл хэлэлцээд байвал, төрийн ажил урагшаа бус хойшоо ухарч, түмний итгэл хөсөрдөнө шүү.

Б.Балжир